Het is zomer, de groenten in jouw bakken groeien volop, maar ondertussen beginnen de planten in de moestuinbak licht te verkleuren. Ze lijken niet meer zo frisgroen als in het voorjaar. Dat is gebruikelijk voor de tijd van het jaar. Om te zorgen dat je moestuin toch productief blijft tijdens de zomer is het tijd om extra bemesting toe te voegen.
Voedingsstoffen uit de moestuintafel
Tijdens het groeiproces ontnemen groenten en kruiden voedingsstoffen uit de bodem om te kunnen groeien. De meeste grondsoorten voor moestuinbakken en moestuintafels bevatten voldoende voeding voor 3 a 4 maanden. Dat betekend dat als je in maart begonnen bent met moestuinieren het in juli hoog tijd is om nieuwe voedingsstoffen toe te voegen. Zonder bemesting zal de aarde steeds armer worden en uitgeput raken, waardoor ook de oogst elk jaar schraler wordt. Bemesten is dus noodzakelijk voor een succesvolle moestuinbak.
Het aanvullen van de kweekbak
Voor een goede oogst is een gezonde, voedzame bodem een belangrijke voorwaarden. Planten hebben namelijk voedingsstoffen nodig om te kunnen groeien. Om heerlijke groenten en kruiden te oogsten is het dus nodig om de aarde te voeden met meststoffen. Als je de bodem niet bemest zal de vruchtbaarheid en het gehalte organische stof dalen. Deze organische stof is dus nodig voor een goede structuur van de grond en een gezond bodemleven.
Welke stoffen zijn nodig in de moestuinbak
Planten hebben verschillende stoffen nodig om optimaal te kunnen groeien in de kweekbakken. De uitvinder van kunstmest, Justus von Liebig, heeft nauwkeurig uitgezocht welke elementen nodig zijn voor een goede groei. De belangrijkste voedingsstoffen zijn stikstof (N), fosfaat (P2O5) en kali (K2O). Van deze elementen wordt tijdens de groei veel opgenomen. Afhankelijk van de grondsoort en de plantensoort, is een bepaalde verhouding tussen bovengenoemde drie stoffen nodig.
Naast deze drie essentiële elementen, zijn er ook nog andere belangrijke stoffen zoals calcium, magnesium, zwavel en sporenelementen als koper, mangaan, boor, zink en ijzer. Van deze elementen wordt tijdens de groei een relatief geringe hoeveelheid opgenomen door de plant, maar zijn wel van groot belang voor de gezondheid van jouw planten.
De bovengenoemde drie essentiële voedingsstoffen vormen de hoofdingrediënten van kunstmest en kun je vaak terugvinden op de verpakking (vaak afgekort als N, P en K). Deze stoffen zijn, net als de sporenelementen, ook aanwezig in organische mest. Elk element heeft een eigen functie tijdens de groei en een gebrek aan een bepaald element heeft dus specifieke gevolgen.
Te weinig voeding in de kweektafel
Als er een tekort aan voeding ontstaat in jouw moestuinbak, kweektafel of moestuinrek kun je dat terug zien aan de planten. Zo is stikstof (N) vooral nodig voor de groei van blad. Kleinere en wat lichter, geliger gekleurde bladen wijzen op een stikstoftekort. Kalium (K), daarentegen, bevordert de bloei en de vorming van vruchten. Bladeren met bruine randen zijne en symptoom van een kaliumtekort. Fosfaat (P) is nodig voor de vorming van sterke wortels. Een tekort kan zich uiten in de vorm van paarse verkleuringen van het blad en een slechte vruchtontwikkeling.
Welke soorten mest zijn er voor de moestuin?
Het toevoegen van voedingsstoffen aan de kweekbak of moestuintafel kan door het toevoegen van organische meststoffen of kunstmatige meststoffen, ook wel kunstmest genoemd. Onder de organische meststoffen vallen onder andere dierlijke mest, compost en groenbemesters.
Dierlijke meststoffen in de moestuintafel
Dierlijke mest is niets anders dan poep van dieren die vaak vermengd is met stro. Vooral oude stalmest van koeien is geschikt voor de moestuintafels. Dit is een mengsel van koeienpoep en stro dat maanden tot jaren de tijd heeft gekregen om te verteren. Tijdens deze vertering komen de belangrijke voedingsstoffen vrij. Mest van kippen is minder geschikt om direct over het land te verspreiden. Kippenmest is namelijk “scherp”; het bevat veel voedingsstoffen maar weinig organische stof en kan daardoor tot verbranding van planten leiden. Als kippenmest eerst wordt vermengd met plantenresten en de tijd krijgt om te composteren, ontstaat er een bijzonder voedzame compost. Paardenmest is vaak vermengd met veel stro. De vertering van stro onttrekt stikstof aan de mest. Hierdoor komt de stikstof uit verse paardenmest niet beschikbaar voor de planten in de moestuin. Paardenmest is dus pas zinvol om in de moestuinbak te gebruiken nadat de mest goed verteerd is.
Compost en groenbemesters als voedingsstoffen
Compost ontstaat doordat plantresten verteren. Deze planten zijn opgebouwd uit de voedingsstoffen die het eerder zelf heeft opgenomen. Tijdens het verteren en composteren komen deze voedingsstoffen weer vrij. Compost bevat dus juist de belangrijkste voedingsstoffen voor jouw moestuin en moestuinbakken. Daarnaast kun je groenbemesters zaaien om voedingsstoffen toe te voegen aan de grond. Als deze groenbemesters uitgegroeid zijn kun je ze onder de grond werken zodat deze planten zullen verteren tot compost.
Kunstmest voor de groenten en kruiden
Met kunstmest worden doorgaans de middelen aangeduid die van niet-biologische oorsprong zijn en die ter bevordering van de groei van gewassen aan de bodem worden toegevoegd. Een betere omschrijving zijn echter alle voedingselementen die kunstmatig gewonnen worden. Chilisalpeter is namelijk van organische oorsprong maar wordt kunstmatig in een fabriek verwerkt en het ook de naam kunstmest mee. Dit in tegenstelling tot organische mest; bijna alle kunstmeststoffen zijn zouten en worden in de gangbare landbouw gebruikt. In de biologische landbouw wordt kunstmest niet gebruikt.
Biologische moestuinieren zonder kunstmest
Als je duurzaam en biologisch wilt moestuinieren is het van belang dat je geen (overmatig) kunstmest gebruikt in de moestuinbak of kweektafel. Overmatig gebruik van kunstmest leidt namelijk tot verontreiniging van het milieu. Doordat de voedingsstoffen uit kunstmest gemakkelijk en snel in water oplossen, komt er na het strooien van kunstmest in korte tijd veel voeding vrij. Als de planten in de moestuinbak deze voedingsstoffen niet geheel opnemen, zal het overschot aan voedingsstoffen wegspoelen naar het grondwater en oppervlaktewater.
Organisch moestuinieren
De algen in het water van vijvers, sloten en rivieren nemen deze uitgespoelde voedingsstoffen vervolgens op en maken het water zuurstofarm. Door dit tekort aan zuurstof ontstaan vervolgens nadelige effecten op planten en dieren die in dit water leven. Organische meststoffen, zoals compost, dierlijke mest en groenbemesting, geven hun voedingsstoffen veel geleidelijker af dan kunstmest. Hierdoor zal uitspoeling bij organische bemesting veel minder een probleem vormen doordat de planten in jouw moestuintafel de tijd krijgen de voedingsstoffen op te nemen.
Natuurlijk gezonde moestuin
Een natuurlijke bemesting draagt eraan bij om het bodemleven en het gehalte organische stof op peil te houden. Bij gebruik van enkel kunstmest is het organische stofgehalte na ruim 20 jaar met 15% gedaald, bij een combinatie van kunstmest en stalmest was de afname 7% (Fliessbach et al, 2007). Een toename in organische stof leidt vervolgens tot een verbetering van het bodemleven en een hogere vruchtbaarheid van de aarde in jouw moestuinbak.
Gezonde planten in de moestuinbak
Een derde voordeel van natuurlijke bemesting is het feit dat biologisch geteelde gewassen sterker zijn dan gewassen die met kunstmest zijn gegroeid. De grote hoeveelheid voedingsstoffen die in korte tijd uit kunstmest vrijkomt, leidt tot een snellere groei van planten waarbij de cellen van deze planten langer en wateriger zijn. Dit maakt de planten kwetsbaarder voor ziekten.
Snel en traag werkende voedingsstoffen
Overigens is het ook van belang dat je weet welk gewas je gaat bemesten. Spinazie groeit bijvoorbeeld sneller dan worteltjes en vraagt daarom snel veel stikstof en kali. Je kunt in dit geval dus beter een paar weken voor de teelt een zogenaamde snelwerkende meststof geven. Dat terwijl worteltjes juist rustig groeien en nemen de voedingsstoffen daarom ook gedurende het hele groeiseizoen op. In dat geval kun je beter kiezen voor langzaam vrijkomende meststoffen zoals koeien- of paardenmest.
Welke meststof is te gebruiken in de moestuinbak?
Om van een rijke oogst te kunnen genieten, is het dus belangrijk om voor een organische plantenvoeding te kiezen. Deze brengt niet alleen gezondere groenten en kruiden, maar is ook beter voor het leefmilieu. Daarom adviseren wij een biologische meststof voor de groententuin: een alles in één meststof die geschikt is voor alle groenten met een complete samenstelling en vele voordelen. De organische voedingselementen komen geleidelijk vrij en dekken op die manier gedurende lange tijd (100 dagen) de behoefte van de plant. Verder is de organische stof in zulke meststoffen een energiebron voor talrijke bacteriën en wordt ze door het bodemleven omgezet in humus. Hiermee wordt het bodemleven gestimuleerd en verbetert deze de bodemstructuur.
Meer bemestingstips voor de moestuinbakken:
- Bemest jouw moestuinbakken met een jaarlijkse basisgift. Geef de bak van de wortels en uien (en witlof) iets minder, en de bak van de vrucht, blad en koolgewassen wat meer.
- Bonen en erwten leven in symbiose met de Rhizobium-bacteriën en zijn in staat om stikstof uit de lucht te binden. Op deze manier verrijken ze de grond met stikstof en daarom is het niet nodig om deze moestuinbak te voorzien van een stikstofhoudende meststof.
- Maak eens brandnetelgier voor in de moestuinbak. Brandnetelblad bevat veel stikstof wat vrijkomt als het blad afbreekt in water. Dat water kun je vervolgens gebruik om snelgroeiende planten tijdens het seizoen bij te mesten.
- Veel vruchtgroenten en kolen hebben veel meststoffen nodig. Logisch want ze moeten ook aardig hard werken om die mooie vruchten of kolen voor jou te produceren. Zo zijn tomaten, courgette, pompoenen, komkommers, pepers, paprika’s en kolen dol op wat extra mest in de moestuinbak.
- Geef nooit te veel mest, overvoeren is niet gezond.
- Groenten die onder de grond groeien hebben meestal niet veel mest nodig. Om hun knol, bol of wortel lekker te laten groeien hebben ze wel iets anders nodig: kali. Voor een grote opbrengst geef je ui, knoflook, prei, bieten en wortelen dus halverwege het seizoen een handje kali (oftewel kalium).
- Teelt je op zuurdere grond? Dan kan het zijn dat sommige groentes het wat minder goed doen. Kolen h
ouden bijvoorbeeld van een iets meer basische grond (het tegenovergestelde van zuur). Dat kun je prima oplossen door voor het planten of zaaien wat kalk door moestuintafel te mengen.
