Naast het telen van groenten en kruiden met jouw moestuinbak, kweektafel of kweekrek, is het ook leuk om de benodigde groentezaden zelf te telen. Hoewel het extra aandacht vraagt om je eigen zaad te winnen uit de kweekbak of moestuintafel, is het wel een uitdaging om het te proberen. Behalve dat je op die manier bespaart op de kosten, geven de bloeiende en afrijpende groenteplanten extra kleur en afwisseling in jouw kweekbak.
Groentezaden winnen uit de moestuinbak
Van de meeste soorten uit de moestuintafel kun je zelf zaad overhouden. Win alleen moestuinzaad van de beste planten om achteruitgang van de kwaliteit te voorkomen. Belangrijk is om te weten of je te maken hebt met eenjarige of tweejarige groenten. Met andere woorden: bloeit het gewas in het jaar van zaaien of planten, of pas in het jaar daarna. En verder is het nodig te weten of een bepaald groentegewas zich zelf kan bestuiven om tot zaadzetting te komen, of dat er kruisbestuiving nodig is. Van hybride rassen, ook wel F1 rassen genoemd is eigen zaadteelt overigens niet mogelijk!
Zelfbestuivers in de kweekbak
Zaadteelt van bonen, erwten en sla is het meest eenvoudig om mee te starten in de moestuinbak of kweektafel. Deze groenten bloeien vrij snel na het zaaien in hetzelfde jaar en het zijn zelfbestuivers. Dat wil zeggen dat de plant in staat is om met het eigen stuifmeel de zaadbeginsels in de bloem te bevruchten. Daardoor is er ook geen gevaar voor vermenging met andere rassen of soorten en hebben de planten die later uit het zaad komen precies dezelfde eigenschappen als de moederplant.
Kruisbestuivers uit de kweektafel
Bij de kruisbestuivers kun je maar van één ras en vaak ook maar van één soort van een groente tegelijkertijd zaad winnen uit de kweektafel of moestuinbak. Deze planten hebben voor de bevruchting stuifmeel van een andere plant nodig. Als die plant van een ander ras is, krijg je uit het zaad planten met andere eigenschappen dan de moederplant of vaderplant had.
Verbastering van groenten
Binnen de kolenfamilie kunnen verder zelfs ook nog rode kool en boerenkool met elkaar kruisen. Een dergelijke kruising tussen soorten heet een verbastering. Let ook op wat er in de omgeving van de moestuinbak staat te bloeien! Zaadteelt van een ander kruisbestuivend ras of soort bij de buren kan roet in het eten gooien. Koolsoorten zijn net als de meeste wortelgewassen tweejarig. Dat betekent dat de bloei en de zaadwinning pas in het tweede jaar na zaaien plaatsvinden.
Zaden winnen uit de moestuintafel
Voor het oogsten van zaden moet je wel wat geduld voor hebben. Sommige gewassen gaat namelijk een jaar overheen, je kan je dus afvragen of het al die moeite wel waard is. Maar als de planten in jouw kweektafel tóch al in bloei geschoten zijn, of als je de boontjes of peultjes per ongeluk te lang hebt laten hangen, dan is het nog maar een kleine moeite om de zaden te verzamelen en in zakjes te doen.
Laat de uitgebloeide planten staan totdat het zaad rijp is. Dat zie je aan het verkleuren van de vruchten of zaaddozen. Door fijn gaas rond de rijpende bloemstengels of vruchten te spannen, voorkom je dat vogels de zaden weghalen en vang je tevens eventueel uitvallende zaden op.
Vaak is nadrogen van de gehele plant in een schuur nodig. Hierna kan het zaad uit de omhulsels gehaald worden. Bewaar het geoogste zaad op een droge en niet te warme plaats in papieren zakjes. Veel zaden blijven jaren goed; zo is koolzaad vijf jaar bewaarbaar.
Iedereen kan een moestuin beginnen
Wil jij beginnen me het telen van groentenzaden? Maak dan gebruik van een moestuinbak, kweektafel of moestuinrek voor optimaal kweekgemak. Ook jij kan hiermee een moestuin beginnen en genieten van verse groenten en kruiden.
